Volkskunst

Definitie Volkskunst van Wikipedia:
Volkskunst is kunst met een utilitair en esthetisch karakter die binnen een bepaalde volkse traditie is ontstaan. Het is kunst door gewone mensen, bedoeld voor een kleinere groep en zonder grote artistieke pretenties.

Wat is het verschil tussen een volkse traditie en bijvoorbeeld een traditie binnen de kunstwereld? Veel hedendaagse kunst is toch ook gebaseerd op bepaalde tradities?
Wat zijn gewone mensen? Zijn 'echte' kunstenaars geen gewone mensen?
Is 'echte' kunst niet eigenlijk ook maar bedoeld voor een hele kleine (elitaire) groep kunstliefhebbers?

Manifest van Gijs

Backyard

“ De Franse kunstenaar Laurent Grasso (geboren in1972) leerde in Sharjah, een buurtland van Dubai, volgens de oude traditie valkenieren. In zijn film (Z.T.) reizen we met hem mee, eerst in een auto door het barre droge land; we zien de valk naar ons loeren met een kapje over zijn kop; even later vliegt de roofvogel weg met een cameraatje op zijn rug. Wij gaan mee, wiekend door de lucht, meespiedend door zijn ogen, over landschappen waar geen grens in te herkennen valt. De valkvlucht maakt wiebelig. Het vliegen boven deze politiekgeladen landsgrenzen lijkt op een spionage- of verkenningsvlucht. Maar ook niet: vanuit de lucht vormen verschillende landen een geheel en militaire informatie is irrelevant. “ (Ine Poppe en Hanne Hagenaars in het NRC Handelsblad)

In onze globale cultuur wordt veel gereisd en gewerkt in andere landen. Kunstenaars gebruiken elementen uit de volkskunst niet om grenzen vast te leggen maar juist om ze te overstijgen. Zij gebruiken de authenticiteit van oude rituelen en technieken om een andere boodschap uit te dragen, namelijk dat Volkscultuur niet meer aan land en plaats gebonden is. Hun kunst getuigt van reizen, wonen en werken in het buitenland met als gevolg dat culturen geplakt, geknipt, gemixt en gesampeld worden. Grenzen worden zo opgeheven in plaats van bekrachtigd

Dat geldt niet alleen voor landsgrenzen maar ook voor de grenzen van (kunst-) disciplines. Volkskunst is een effectief middel gebleken om de officiële kunst open te breken. Kunstenaars ervaren het ontbreken van iedere artistieke pretentie en de amateurstatus van volkskunst en volkscultuur als verkwikkend. De amateur staat daarbij voor eerlijkheid en oprechtheid en de amateur hoeft zich ook niet te verantwoorden naar historie en context. Dat geeft grote vrijheid. Daarbij zijn verwijzingen naar devotie en het ontbreken van ironie belangrijke kwaliteiten.

Volkskunst legt de nadruk op het proces van het maken. In een tijdsgewricht waar alles gaat over verklaarbaarheid, snelle effecten en beschikbaarheid stelt ambachtelijkheid eisen als geduld, traagheid, technisch kunnen en concentratie. In dat perspectief is de keuze voor ambachtelijkheid niet zozeer van deze tijd, als wel een voor deze tijd. Ambachtelijkheid staat zo voor een beschouwend karakter en voor alles dat in de 21ste eeuw naar de achtergrond lijkt te zijn verdwenen: handwerk, antimodernisme en vertedering, kortom 'slow art'.
Maar boven alles onderkennen veel kunstenaars dat volkskunst en volkscultuur zich in de eerste plaats verhouden tot het leven. In hun pogingen zich te verhouden tot de belangrijke en tijdloze thema's van het leven als liefde, hoop, angst voor de dood en geloof bieden volkskunst en volkscultuur hen een handvat om op een directe manier zonder pretenties en ingebed in rituelen vorm te geven aan deze onderwerpen. Precies zoals in het leven zelf.

'Backyard' is een tentoonstellingpragramma dat de interesse voor Volkskunst en Volkscultuur in de hedendaagse kunst toont. Achter de tempel van de moderne kunst wordt de volkscultuur vaak gepositioneerd in de achtertuin. Na de eredienst een barbecue in de tuin. Daar vindt het echte leven plaats.

Gijs Assmann en Hanne Hagenaars
Juni 2015

Volkskunst als authenticiteit en non-pretentie?

Volkskunst als grensoverschrijdend,
Volkskunst voor de mensen?

Gewone mensen maken volkskunst?